Azerbejdżan 22 – 23 V Cel pielgrzymki: Spotkanie z niewielką wspólnotą Kościoła katolickiego, która liczy niewiele ponad stu wiernych oraz rozwijanie dialogu międzyreligijnego. Najważniejsze przesłanie: Najważniejszym wydarzeniem była Msza św. celebrowana na Placu Sportu. Jedyny kościół katolicki w Baku został z rozkazu Stalina w 1937 r. został doszczętnie zniszczony. We Mszy św. uczestniczyła garstka chrześcijan w większości muzułmanie. Do Mszy św. posługiwali ambasadorzy Polski i Niemiec oraz konsul Francji. W przeddzień wizyty papieża prezydent Azerbejdżanu oddał katolikom plac pod budowę nowego kościoła. Papież na zakończenie Mszy św. poświęcił kamień węgielny pod budowę nowej świątyni. Ze wspólnotą katolików Jan Paweł II ponownie spotkał się w domu parafialnym parafii p.w. Chrystusa Zbawiciela w Baku. W czasie pielgrzymki miały miejsca spotkania o charakterze ekumenicznym. Jan Paweł II spotkał się z przedstawicielami judaizmu i islamu. Papież podkreślał koniczność pokojowego współistnienia różnych religii w Azerbejdżanie oraz ponowił apel o pokój: „Dopóki starczy mi głosu, będę wołał: Pokój w imię Boże”. Bułgaria 23 – 26 V Cel pielgrzymki: Spotkanie z wiernymi i umocnienie ich w wierze, beatyfikacja trzech kapłanów: o. Kamena Wiczewa, o. Pawła Dżidżowa i o. Jozafata Sziszkowa oraz pogłębienie dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego. Najważniejsze przesłanie: W Bułgarii większość mieszkańców jest wyznania prawosławnego, dlatego pierwsze dwa dni Jan Paweł II spotykał się z hierarchami i wiernymi tego Kościoła. Papież nawiedził i modlił się w największej prawosławnej świątyni na Bałkanach, w katedrze patriarchalnej p.w. Aleksandra Newskiego. W jednym z kilku przemówień Jan Paweł II podkreślił, iż pierwsza w dziejach papiestwa i historii Bułgarii wizyta Następcy św. Piotra w Bułgarii jest niewątpliwie znakiem twórczego dialogu między dwoma Kościołami. Zauważył jednak, że wiele jeszcze na tym polu pozostaje do zrobienia. M. in. mówił: „Chrystus Pan założył jeden Kościół, a my dziś stoimy wobec świata podzieleni, jak gdyby sam Chrystus był podzielony. Ten brak jedności jawnie sprzeciwia się woli Chrystusa, jest zgorszeniem dla świata, a przy tym szkodzi najświętszej sprawie przepowiadania Ewangelii wszelkiemu stworzeniu”. Duże znaczenie dla dialogu ekumenicznego miała wizyta Jana Pawła II w duchowej stolicy Bułgarii, w prawosławnym monastyrze w Rile. Podczas pielgrzymki papież spotkał się także z protestantami, żydami, muzułmanami. W drugiej części pielgrzymki Jan Paweł II spotykał się z katolikami. W Sofii w konkatedrze p.w. św. Józefa spotkał się z katolikami obrządku łacińskiego, natomiast w katedrze p.w. Zaśnięcia NMP z katolikami obrządku bizantyjsko-słowiańskiego. Najważniejszym wydarzeniem dla katolików była Msza św. celebrowana w Płowdiwie, podczas której Jan Paweł II beatyfikował trzech bułgarskich księży, którzy zostali rozstrzelani przez komunistów w 1952 r. Podczas ceremonii pożegnalnej Jan Paweł II powtórzył słowa papieża Jana XXIII, który przez wiele lat był nuncjuszem apostolskim w Bułgarii: „Jeżeli ktoś z Bułgarii znajdzie się w pobliżu mojego domu nocą, pośród trudów życia, zawsze zobaczy w moim oknie zapaloną lampę. Niech zapuka! Niech zapuka! Nikt go nie będzie pytał, czy jest katolikiem, czy prawosławnym: brat z Bułgarii, to wystarczy”. (Opracowane na podstawie polskiego wydania L’Osservatore Romano 7 – 8 (245) 2002, s. 11 – 36)   źródło: www.janpawel2.pl