Dokument Episkopatu składa się z dwóch części. W pierwszej biskupi ukazują czym jest patriotyzm z perspektywy chrześcijańskiej, w drugiej zaś wskazują na potrzebę wychowania do patriotyzmu.

Biskupi przypominają, że patriotyzm jest głęboko wpisany w uniwersalny nakaz miłości bliźniego i wynika z IV przykazania Dekalogu „Czcij ojca swego i matkę swoją”. „W takiej chrześcijańskiej perspektywie miłość własnej ojczyzny wyraża się przede wszystkim przez postawę służby oraz troski i odpowiedzialności za potrzeby i los konkretnych ludzi, których Pan Bóg postawił na naszej drodze” – czytamy w dokumencie.

Biskupi przypominają o codziennym i obywatelskim wymiarze patriotyzmu. Wskazują, że konkretyzuje się on m.in. w naszym szacunku do prawa i zasad życia społecznego, jak np. płacenie podatków, zainteresowanie sprawami publicznymi czy uczestnictwo w demokratycznych procedurach i szacunek dla postaci i symboli narodowych, a także w dbałości o otaczającą nas przyrodę.

Pasterze Kościoła w Polsce podkreślają, że miłość ojczyzny, umiłowanie rodzimej kultury i tradycji nie dotyczy wyłącznie przeszłości, ale ściśle wiąże się „z naszą dzisiejszą zdolnością do ofiarnego i solidarnego budowania wspólnego dobra”. Jednocześnie dostrzegają postawy przeciwstawiające się godnemu propagowaniu patriotyzmu, czym jest będący formą egoizmu nacjonalizm. Przywołują nauczanie św. Jana Pawła II, który na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 1995 r. powiedział: „należy ukazać zasadniczą różnicę, jaka istnieje między szaleńczym nacjonalizmem, głoszącym pogardę dla innych narodów i kultur, a patriotyzmem, który jest godziwą miłością do własnej ojczyzny. Prawdziwy patriota nie zabiega nigdy o dobro własnego narodu kosztem innych”.

W dokumencie czytamy o potrzebie szacunku do każdego człowieka, także tego o innych poglądach. „W sytuacji głębokiego sporu politycznego, jaki dzieli dziś naszą ojczyznę, patriotycznym obowiązkiem wydaje się też angażowanie się w dzieło społecznego pojednania poprzez przypominanie prawdy o godności każdego człowieka, łagodzenie nadmiernych politycznych emocji, wskazywanie i poszerzanie pól możliwej i niezbędnej dla Polski współpracy ponad podziałami oraz ochronę życia publicznego przed zbędnym upolitycznianiem” – piszą biskupi. W tym kontekście zachęcają do refleksji nad językiem, „jakim opisujemy naszą ojczyznę, współobywateli i nas samych”. „Wszędzie bowiem, w rozmowach prywatnych, w wystąpieniach oficjalnych, w debatach, w mediach tradycyjnych i społecznościowych obowiązuje nas przykazanie miłości bliźniego” – podkreślają.

Biskupi zachęcają do sięgania do polskiej historii, która jest skarbnicą szlachetnego patriotyzmu. Przypominają, że w czasach historycznej świetności Rzeczpospolita, zachowując swoją tożsamość, była wspólnym domem różnych kultur, języków i religii. „Historia i tożsamość naszej ojczyzny szczególnie ściśle związała się z łacińską tradycją Kościoła katolickiego. Niemniej, obok katolickiej większości, dobrze służyli naszej wspólnej ojczyźnie i nadal jej służą Polacy prawosławni i protestanci, a także wyznający judaizm, islam i inne wyznania oraz ci, którzy nie odnajdują się w żadnej tradycji religijnej” – czytamy w dokumencie.

Pasterze Kościoła przypominając heroizm i męczeństwo narodowych bohaterów, wzywają jednocześnie naród polski na drogę przebaczenia i pojednania. „Jesteśmy przekonani, że cierpliwe zabieganie o te wartości, zarówno wobec naszych sąsiadów jak i wewnątrz kraju, jest nie tylko naszym obowiązkiem, ale także bezcennym wkładem, który jako chrześcijanie wnieść możemy w rozwój naszej umiłowanej ojczyzny” – piszą.

Wskazują też na potrzebę odpowiedzialnej polityki historycznej, której celem jest „jednoczenie ludzi wokół wspólnego dobra, wzmacnianie więzi międzyludzkich i poczucia wspólnoty duchowych wartości ponad różnicami i podziałami”.

Na zakończenie dokumentu biskupi dziękują tym wszystkim, dzięki którym „polski patriotyzm jest trwały oraz żywotny”. Zwracają się też do „rodziców, nauczycieli, przedstawicieli władz publicznych i polityków, urzędników i funkcjonariuszy służb państwowych, samorządowców, twórców kultury i ludzi mediów, duszpasterzy, katechetów, instruktorów harcerskich, działaczy społecznych, historycznych rekonstruktorów i sportowców, aby nie ustawali w kształtowaniu szlachetnego, opartego o chrześcijańską miłość bliźniego, polskiego patriotyzmu”.

Dokument poświęcony chrześcijańskiemu rozumieniu patriotyzmu został przygotowany przez Radę ds. Społecznych. Jej przewodniczącym jest abp Józef Kupny z Wrocławia.