Rozpoczynając homilię, arcybiskup zacytował fragment niedokończonego poematu „Stanisław” Karola Wojtyły: „Ziemia przebiega w oknach, przebiegają drzewa i pola./ I mieni się śnieg na gałęziach, a potem w słońcu opada./ I znowu zieleń: młoda naprzód, potem dojrzała, / wreszcie gasnąca jak świece./ Ziemia polska przebiega w zieleniach, jesieniach i śniegach”. Zwrócił uwagę, że Jan Paweł II trafnie opisał w nim kolorystykę polskiej przyrody. – Takie właśnie kolory przybierają u nas kolejne pory roku. Dzisiaj polska ziemia jest w czasie dojrzałej zieleni, by już za niedługo przebiegać w barwach jesieni. Za nami żniwa.

Odwołał się również do innego poematu Świętego Papieża „Myśląc Ojczyzna”, w którym ujął on obraz i dźwięk żniw: „Ojczyzna – kiedy myślę – słyszę jeszcze dźwięk kosy, gdy uderza o ścianę pszenicy, / łącząc się w jeden profil z jasnością nieboskłonu./ Lecz oto nadciągają kosiarki, zapuszczając do wnętrza tej ściany/ i dźwięków monotonię i ruchów gwałtowne pętle, i tną…”.

Hierarcha podkreślił, że Polska świętuje w tym roku 100-lecie odzyskania niepodległości. Przypomniał zryw kosynierów podczas Insurekcji Kościuszkowskiej, którzy w 1974 roku walczyli o wolność Ojczyzny, nie zważając na bezwzględność zaborców i próby przejęcia przez nich polskiej ziemi.

Metropolita przywołał słowa Jana Pawła II, które papież wypowiedział w Poznaniu podczas drugiej pielgrzymki do Ojczyzny w 1983 roku: „Był czas, że w XIX wieku musieli Polacy zmagać się o utrzymanie swego warsztatu pracy – tej ziemi wielkopolskiej, którą zaborcy usiłowali wynarodowić. Z tamtych to czasów pochodzi tradycja głębokiego związania z ziemią, tradycja racjonalnej uprawy roli i tradycja organizacji społecznej, która zabezpieczała polski stan posiadania. Symbolem nieustępliwej obrony podstawowych praw Polaka i rolnika stał się wóz Drzymały”. Dodał, że choć papież mówił wtedy do poznańskich rolników, jego wypowiedź dotyczyła wszystkich tych, dla których ziemia jest prawdziwą wartością. Arcybiskup ponownie odniósł się do poematu „Stanisław”, podkreślając fakt, że wartość ziemi związana jest z Bogiem, który jest jej Stwórcą i nieustannie podtrzymuje ją w istnieniu. – Związana z Bogiem – poprzez Kościół – polska ziemia staje się bowiem – jak pisze kardynał Wojtyła – Ojczyzną. Znaczy to najpierw, że jest ona Bożą ojcowizną, czyli darem samego Boga, przekazanym Jego dzieciom. Z kolei tak rozpoznana ojcowizna – właśnie jako Boży dar – staje się przestrzenią, w której poczyna się i z której rodzi „dom Ojca”, czyli Ojczyzna Niebieska, o czym mówi chrześcijańska wiara. Do niej to z nadzieją i miłością zdążamy. To ona jest ostatecznym celem naszych największych i najświętszych pragnień. Jest pożądanym przez nas wszystkich „nowym istnieniem”.

Metropolita zaznaczył, że chrześcijańska wiara pozwala odkryć ziemię jako ojcowiznę i dar, który otwiera człowieka na trud wiary i osobistych dokonań, a także pozwala patrzeć na ziemię jak na wielkie osobiste zadanie.

Ziemi nie można traktować jak swojej własności. Należy wejść w jej tajemnicę. Z podziwu i miłości do ziemi musi płynąć wdzięczność wobec niej samej, wobec tych, którzy się o nią troszczą, a także wobec Boga. Arcybiskup podkreślił, że ziemia jest przestrzenią, którą łączy wspaniała sekwencja wydarzeń: Boży dar – trud człowieczej pracy – wdzięczność wobec Dobrego Boga. – Mamy – jako istoty posiadające i rozum i serce – ciągle zadziwiać się tym, że uprawiana przez człowieka ziemia jest nieustannie naszą matką rodzącą plony. Że niemal każde wrzucone w nią ziarno przynosi swe wielokrotne pomnożenie. Że jest przez to naszą karmicielką. Że także ją, ziemię, musimy otaczać naszą miłością i troską – na wzór tego, jak to czynimy w stosunku do naszych rodzonych matek.

Kończąc homilię, metropolita krakowski docenił ogrom pracy rolników i podziękował im za trud uprawy roli, który przyczynia się do budowania miłości do Ojczyzny. – Drodzy Rolnicy! Przybywacie dzisiaj, do naszej Matki i Królowej Polski, jako ludzie wierzący, iż wszelkie dobro od Boga pochodzi i ku Niemu prowadzi (…) Przybywacie zatem jako patrioci, którzy jak nikt inny czują smak Ojczyzny, będącej wspólnym domem nas – Polaków. Razem z Wami, a w dużej mierze także dzięki Wam, pragniemy śpiewać na zakończenie dzisiejszej dożynkowej uroczystości: „Ojczyznę wolną pobłogosław Panie!”.

Na Mszy św. obecny był Prezydent Rzeczypospolitej Andrzej Duda. Dziękował rolnikom za chleb – owoc polskiej ziemi i ich ciężkiej pracy. Życzył, aby nikomu go nie zabrakło. Przypomniał, że obchodzone w tym roku, 100-lecie odzyskania niepodległości, jest czasem szczególnego dziękczynienia za dar wolności.