Chociaż pierwszy kościelny jubileusz obchodzony był w roku 1300, to dopiero w roku 1423 otwarto Świętą Bramę. Wówczas papież Marcin V otworzył Drzwi Święte w bazylice św. Jana na Lateranie. Za pontyfikatu Aleksandra VI powstał ceremoniał Roku Świętego, przewidujący otwarcie Drzwi Świętych w Wigilię Bożego Narodzenia w roku poprzedzającym jubileusz i zamknięcie ich w uroczystość Objawienia Pańskiego w roku następującym po jubileuszu (w przypadku jubileuszy nadzwyczajnych i specjalnych dzieje się to w terminach wyznaczonych przez papieża; tak będzie w Roku Miłosierdzia, który potrwa od 8 grudnia 2015 do 20 listopada 2016).

Papieskie Wrota

Święte Wrota w trzech pozostałych rzymskich bazylikach – św. Piotra, Matki Bożej Większej i św. Pawła za Murami – po raz pierwszy otwarto w 1499 r. W bazylice watykańskiej Świętą Bramą są skrajne prawe z pięciorga frontowych drzwi. Brama została wykonana przez Vico Consorti na zamówienie Piusa XII a otwarta po raz pierwszy 24 grudnia 1949 r. Zdobią je płaskorzeźby ze scenami z Ewangelii oraz przedstawienie otwarcia drzwi. Od strony bazyliki są niewidoczne, zasłania je mur, który zostaje zburzony przed kolejnymi jubileuszami.

17 listopada nastąpił obrzęd „potwierdzenia” lub „rozpoznania” Drzwi Świętych w watykańskiej bazylice. Zgodnie z ceremoniałem członkowie Kapituły Bazyliki św. Piotra udali się w godzinach wieczornych procesyjnie do zamurowanych jeszcze Drzwi Świętych. Po wspólnej modlitwie z muru wyjęto cztery cegły i wydobyto metalową skrzynkę, w której znajdują się szczególne „dokumenty” ostatniego Roku Świętego Wielkiego Jubileuszu 2000, pamiątkowe medale i klucz, którym papież Franciszek otworzy Drzwi Święte, rozpoczynając w ten sposób Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia. Ojciec Święty uczyni to 8 grudnia, w uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP przed południem.

„Ta uroczystość liturgiczna – pisze Franciszek w „Misericordiae vultus”, bulli ustanawiającej nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia – wskazuje sposób, w jaki Bóg działa już od początków naszej historii. Po grzechu Adama i Ewy Bóg nie chciał zostawić ludzkości samej, wystawionej na działanie zła. Stąd też w swoim zamyśle zechciał On, aby Maryja, święta i niepokalana w miłości (por. Ef 1, 4), stała się Matką Odkupiciela człowieka. Na ogrom grzechu Bóg odpowiada pełnią przebaczenia. Miłosierdzie będzie zawsze większe od każdego grzechu i nikt nie może ograniczyć miłości Boga, który przebacza. W tę właśnie Uroczystość Niepokalanego Poczęcia otworzę z radością Drzwi Święte. Z tej okazji staną się one Bramą Miłosierdzia, gdzie każdy wchodzący będzie mógł doświadczyć miłości Boga, który pociesza, przebacza i daje nadzieję”.

De facto jako pierwsze na świecie Drzwi Święte Jubileuszu Miłosierdzia otworzył papież Franciszek w katedrze w Bangi, stolicy Republiki Środkowoafrykańskiej 29 listopada w czasie swojej kolejnej podróży apostolskiej. Dokonując tego aktu ojciec święty powiedział: „dziś Bangi staje się duchową stolicą świata”. Rok Święty Miłosierdzia już zaczyna się na tej ziemi, która od lat cierpi z powodu nienawiści, wojny, braku porozumienia i pokoju. Jest ona symbolem wszystkich krajów niosących krzyż wojny. Bangi staje się też duchową stolicą modlitwy o miłosierdzie Boże. Wszyscy modlimy się o pokój, miłosierdzie, pojednanie, przebaczenie, miłość. Modlimy się za Bangi, za całą Republikę Środkowoafrykańską, za cały świat i kraje ogarnięte wojną. – Prośmy o pokój, wszyscy razem: e ye siriri – powiedział papież w języku sango, czym wywołał entuzjazm zgromadzonych, którzy powtórzyli te słowa razem z Franciszkiem. – Tą modlitwą rozpoczynamy dziś Rok Święty w tej duchowej stolicy świata – zakończył. Po odmówieniu modlitwy i wypowiedzeniu po francusku formuły otwarcia Drzwi Świętych Franciszek pchnął drewniane drzwi i jako pierwszy wszedł przez nie do katedry.

^{Święte Drzwi Bazyliki św. Piotra (z lewej: widok od strony placu, z prawe: widok wewnątrz Bazyliki)}

Lokalne Bramy

Zgodnie z poleceniem papieża w kolejną niedzielę, tj. III Niedzielę Adwentu, otworzone zostaną Drzwi Święte w Katedrze Rzymu, w Bazylice św. Jana na Lateranie, a następnie w Bazylikach Papieskich. „Postanawiam również, aby w tę właśnie niedzielę w każdym Kościele lokalnym, w Katedrze, która jest Kościołem-Matką dla wszystkich wiernych, bądź też w Konkatedrach lub też w innych kościołach o szczególnym znaczeniu, została otworzona na cały rok taka sama Brama Miłosierdzia. Według decyzji Biskupa Ordynariusza, taka Brama będzie mogła być otworzona również w sanktuariach, miejscach nawiedzanych przez wielu pielgrzymów, którzy właśnie tam bardzo często doświadczają w sercu łaski i znajdują drogę do nawrócenia. Każdy zatem Kościół lokalny będzie bezpośrednio zaangażowany w przeżywanie tego Roku Świętego, jako szczególnego momentu łaski i odnowy duchowej. Jubileusz będzie więc świętowany w Rzymie, tak jak i w Kościołach lokalnych, jako znak widzialny komunii całego Kościoła” – napisał Franciszek w „Misericordiae vultus”.

Od 1983 r. odpusty udzielane są także poprzez odwiedziny innych większych kościołów na całym świecie. W czasie najbliższego jubileuszu przed wieloma z nich powstaną także Bramy Miłosierdzia. Porta Misericordiae ozdobione herbami papieskimi – Jana Pawła II i Franciszka – staną się centralne drzwi Sanktuarium św. Jana Pawła II na Białych Morzach w Krakowie. Uroczystość inaugurująca obchody Nadzwyczajnego Roku Świętego będzie miała miejsce w wigilię III Niedzieli Adwentu. W sobotę 12 grudnia o godz. 17.00 metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz przewodniczyć będzie uroczystej Mszy św. podczas której otworzy Drzwi Miłosierdzia w papieskim sanktuarium.

Przed głównym wejściem do Bazyliki w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia Brama Miłosierdzia zostanie uroczyście otwarta 13 grudnia w Godzinie Miłosierdzia. Brama będzie wkomponowana w główne wejście do Bazyliki. – W centralnym miejscu ma być umieszczone wymowne logo Roku Miłosierdzia, ukazujące w formie ikony Chrystusa dźwigającego na swoich ramionach Adama, a w nim każdego z nas. Nad ikoną będzie widniał krzyż i z niego popłyną czerwone oraz blade strumienie światła, nawiązujące do promieni z Obrazu Jezusa Miłosiernego. Na bocznych ramionach są umieszczone w formie piktogramów uczynki miłosierdzia co do ciała i co do duszy. Ich przesłanie będzie wyrażone w języku polskim i angielskim, by było zrozumiałe dla młodzieży, która przybędzie tu podczas Światowych Dni Młodzieży. Przejście przez Bramę ma być duchowym powrotem do źródeł chrztu świętego oraz odkryciem na nowo skarbu naszej wiary, która nadaje sens i wartość ludzkiemu życiu – podkreśla rektor sanktuarium, dodając, że kompozycja ta ma wymiar duchowy i duszpasterski. - Celem Roku Miłosierdzia jest bowiem nie tylko otwarcie swego serca na przyjęcie Bożej łaski, ale i stanowcze wezwanie do tego, aby owocem serdecznego spotkania z Jezusem było praktykowanie miłosierdzia względem bliźnich przez czyn, słowo i modlitwę. Uczynki miłosierdzia względem ciała i duszy obejmują całego człowieka. Można mu pomóc w jego bezradności i biedzie na różne sposoby, ale nie może w nich zabraknąć trudu wskazania drogi do źródeł Bożej mądrości i łaski. Stąd wśród znaków towarzyszących otwarciu Bramy Miłosierdzia pojawia się nie tylko chrzcielnica jako źródło nowego, Bożego życia, ale i księga Pisma Świętego, które jest źródłem mądrości, bo jest w nim zawarte pouczenie, prawda i miłość samego Boga – zaznacza ks. Franciszek Ślusarczyk.

 ^{Drzwi Miłosierdzia w Sanktuarium św. Jana Pawła II w Krakowie}

Prywatne Drzwi

„Pragnę, by jubileuszowy odpust był dla każdego autentycznym doświadczeniem miłosierdzia Bożego, które wychodzi wszystkim naprzeciw z obliczem Ojca, który przyjmuje i przebacza, całkowicie zapominając popełniony grzech. Aby przeżyć i uzyskać odpust, wierni mają odbyć krótką pielgrzymkę do Drzwi Świętych, otwartych w każdej Katedrze i w kościołach wyznaczonych przez Biskupa diecezjalnego, a także w czterech Bazylikach Papieskich w Rzymie, na znak głębokiego pragnienia prawdziwego nawrócenia” – napisał papież Franciszek w liście do przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji abp. Salvatore Fisichelli, który odpowiada za przygotowania do jubileuszu. Ojciec święty podkreśla, że „ważne jest, aby ten moment był połączony przede wszystkim z Sakramentem Pojednania i uczestnictwem w Mszy św. oraz refleksją nad miłosierdziem. Konieczne będzie, by tym celebracjom towarzyszyło wyznanie wiary i modlitwa za mnie oraz w intencjach, które noszę w sercu dla dobra Kościoła i całego świata”.

Papież pomyślał też o osobach, które z różnych powodów nie będą mogły udać się do Świętych Drzwi, przede wszystkim o ludziach chorych, starszych i samotnych, którzy często nie są w stanie wyjść z domu. „Dla nich będzie wielką pomocą przeżywanie choroby i cierpienia jako doświadczenia bliskości z Panem, który w tajemnicy swojej męki, śmierci i zmartwychwstania wskazuje główną drogę pozwalającą nadać sens bólowi i samotności. Przeżywanie z wiarą i radosną nadzieją tego momentu próby, poprzez przyjęcie komunii św. lub uczestniczenie w Mszy św. i w modlitwie wspólnotowej, również za pośrednictwem różnych środków przekazu, będzie dla nich sposobem uzyskania jubileuszowego odpustu” – zdecydował Franciszek.

Ojciec święty nie zapomniał także o więźniach, którzy doświadczają ograniczenia wolności. „Jubileusz zawsze stanowił okazję do wielkiej amnestii, obejmującej bardzo wiele osób, które choć zasługują na karę, uświadomiły sobie jednak, że to, co uczyniły, było niesprawiedliwe, i szczerze pragną na nowo włączyć się w życie społeczeństwa, wnosząc w nie swój uczciwy wkład. Niech do nich wszystkich dotrze w konkretny sposób miłosierdzie Ojca, który chce być blisko ludzi najbardziej potrzebujących Jego przebaczenia. W kaplicach więziennych będą oni mogli uzyskać odpust, a kiedy będą przechodzili przez drzwi swojej celi, kierując myśli i modlitwę do Ojca, niech za każdym razem ten gest oznacza dla nich przejście przez Drzwi Święte, ponieważ miłosierdzie Boże, które potrafi przemienić serca, jest również w stanie przeobrazić kraty w doświadczenie wolności” – napisał papież.