Jak zauważył obecny na sesji zamykającej diecezjalny etap procesu, metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz, ks. Piotr Skarga musiał bardzo długo czekać na ten moment. Kardynał Dziwisz zwrócił jednak uwagę, że cały ten czas jezuita pozostawał w pamięci i refleksji Kościoła. "Poświęcono mu ogromną liczbę prac, także krytycznych, omawiających jego życie i dokonania, jego ideały i zamierzenia, jego postawy i cnoty. Możemy powiedzieć, że przez cały ten czas, przez całe stulecia trwał swoisty 'proces' prześwietlający postać Sługi Bożego" - stwierdził Dziwisz.

Piotr Skarga, właściwie Piotr Pawęski, był jezuitą, polemistą religijnym, hagiografem oraz nadwornym kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy. Urodził się 2 lutego 1536 roku w folwarku położonym na północ od Grójca, przy drodze wiodącej z miasteczka do wsi Kobylin. Piotr był najmłodszym dzieckiem Michała Powęskiego i Anny ze Świętków. Ojciec Piotra, Michał Powęski otrzymał nadane przez książąt mazowieckich rolę z łąkami oraz prawo do budowy młyna. Zasłynął stawaniem w sądach w obronie chłopów, stąd przydomek Skarga, który z czasem dał nazwisko całej gałęzi rodziny Powęskich. Wiele lat później, w 1593 roku, brat Piotra Skargi - Franciszek wystarał się u króla Zygmunta III oraz na sejmie o dyplom potwierdzający szlachectwo Skargów.

W 1544 roku Piotr utracił matkę, a w cztery lata później ojca. Ukończył szkołę parafialną w Grójcu i w 1552 roku zapisał się na uniwersytet w Krakowie. Po dwóch latach uzyskał tytuł bakałarza na Wydziale Filozoficznym. Objął kierownictwo szkoły parafialnej przy kolegiacie św. Jana w Warszawie. W 1560 roku wyjechał do Wiednia. Około 1564 roku otrzymał święcenia kapłańskie.

Pięć lat później młody Skarga rozpoczął jezuicki nowicjat w Rzymie oraz studia w Kolegium Rzymskim. Cel swej podróży początkowo ukrywał - twierdząc, że udaje się do Wiecznego Miasta by pogłębić studia teologiczne. Po dwóch latach wrócił do Polski. Pracował w Pułtusku, we Lwowie, Jarosławiu, Warszawie, Płocku i Wilnie, gdzie w 1579 roku został pierwszym rektorem Akademii Wileńskiej. Tu też opublikował polemiczne rozprawy: „Pro Sacratissima Eucharistia…” (1576), „Siedem filarów, na których stoi katolicka nauka o przenajświętszym Sakramencie Ołtarza… „(1582).

W 1579 roku ukazało się w Wilnie pierwsze wydanie najsłynniejszego dzieła ks. Piotra Skargi „Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu”. W dziele tym Skarga dokonał przeróbki sześciotomowej pracy niemieckiego hagiografa Laurentiusa Suriusa, skracając ją do wymiarów jednego obszernego tomu. Od siebie dodał żywoty polskich świętych i błogosławionych. Jeszcze za jego życia „Żywoty…” ośmiokrotnie wznawiano, a potem ponad 20 razy. Dzieło to stało się z czasem lekturą popularną, którą cenili m. in. Adam Mickiewicz, Wincenty Witos czy Władysław Korfanty.

W wileńskim okresie swej pracy ks. Skarga towarzyszył królowi Stefanowi Batoremu w oblężeniu Połocka, gdzie po jego zdobyciu miasta, otworzył dwie klasy wstępne kolegium jezuickiego, wtedy działał też w Inflantach.

Pracę w Krakowie rozpoczął w 1584 r., gdzie jako rektor kościoła św. Barbary założył instytucje charytatywne: Bractwo Miłosierdzia (od 1588 podniesione do rangi arcybractwa przez papieża Sykstusa V), Komorę Potrzebnych - rodzaj banku i zarazem lombardu, w którym udzielano bezprocentowych pożyczek oraz Skrzynkę św. Mikołaja (gromadzącą posagi dla ubogich panien). 

Piotr Skarga zasłynął jako gorliwy kaznodzieja i obrońca wiary. Krytykował panującą w Polsce szeroką tolerancję oraz wzywał do unieważnienia konfederacji warszawskiej, nadającej swobodę wyznania szlachcie. Argumentował, że pod osłoną ustawy z r. 1573 wślizgną się do Polski najbardziej radykalne odłamy reformacji, które mogą doprowadzić do buntów chłopskich, jakie nastąpiły w krajach, gdzie popularność zdobyła nowe wyznanie. 

Po śmierci Stefana Batorego, Skarga został nadwornym kaznodzieją Zygmunta III Wazy (1588). Król ufundował zakonowi jezuitów kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie. Wezwanie miało być też wyrazem wdzięczności wobec ks. Piotra Skargi. Działalność kaznodziei na dworze królewskim przyniosła owoce w postaci licznych konwersji protestantów na katolicyzm, ale także przysporzyła mu licznych przeciwników politycznych.

Skarga opowiadał się za silną władzą królewską oraz podkreślał, że podstawowym obowiązkiem katolickiego władcy jest obrona interesów Kościoła. Stale działał na rzecz unii Kościoła rzymskokatolickiego z prawosławnym. W swej działalności pisarskiej i retorycznej przestrzegał przed osłabianiem pozycji monarchy, źle pojmowaną wolnością, rozpasaniem, lekceważeniem konieczności wprowadzania reform i podatków koniecznych do obrony Rzeczpospolitej. W „Kazaniach sejmowych” (1597) omówił sześć najgroźniejszych chorób nękających ówczesne państwo polskie: brak miłości ojczyzny, kłótnie wewnętrzne, tolerowanie herezji, osłabienie władzy monarszej, złe prawa, wreszcie «grzechy i złości jawne». Wartość "Kazań sejmowych" doceniono wiele lat po jego śmierci, dostrzegając w Skardze proroka przewidującego upadek Rzeczpospolitej. 

Ks. Skarga niemal do ostatnich chwil swojego życia pełnił rolę królewskiego kaznodziei. 22 kwietnia 1612 r. wygłosił ostatnie kazanie na dworze. Zmarł pięć dni później w Krakowie.

Pogrzeb Skargi, na którym kazanie wygłosił dominikanin Fabian Birkowski, odbył się 28 września. Zmarły został pochowany w jezuickim krakowskim kościele św. Piotra i Pawła, gdzie z czasem utworzono poświęconą mu osobną kryptę – mauzoleum.

Od początku miejsce spoczynku kaznodziei było licznie odwiedzane przez wiernych. Krzewieniem pamięci o nim zajęło się także Arcybractwo Miłosierdzia. Skarga wracał także w swoich dziełach jako autor „Żywotów świętych”, a później „Kazań sejmowych”. Liczba wiernych nawiedzających kryptę spowodowała, że trzeba było lepiej zabezpieczyć jego trumnę. Kult Skargi wzmocnił się po upadku Rzeczpospolitej. Pogłębił się odbiór jego twórczości, pism i krytyki oraz mit wizjonera, patrioty i przewidującego rozbiory proroka.

W propagowanie kultu włączyli się m. in. Adam Mickiewicz oraz arcybiskup warszawski Jan Paweł Woronicz, a także Jan Matejko, który w 1864 roku przedstawił swój obraz "Kazanie Piotra Skargi", zaliczany do arcydzieł malarstwa polskiego. Jest to najbardziej dziś znane wyobrażenie ks. Piotra.

Przeszkodą do beatyfikacji, wbrew powszechnej opinii, nie był letarg, w którym rzekomo miał być pochowany Skarga, a okoliczności historyczne: wojny, kasata zakonu jezuitów, zabory. Najbliżej otwarcia procesu było w 1936 roku, o czym świadczy bogata literatura, jednak kanonizacja innego jezuity, św. Andrzeja Boboli, dziś drugorzędnego Patrona Polski oraz wybuch II wojny światowej zatrzymały przygotowania.

W 2012 roku Zarząd Polskiej Prowincji Południowej Towarzystwa Jezusowego podjął decyzję o rozpoczęciu procesu diecezjalnego ks. Piotra Skargi. Formalnie proces rozpoczął się 8 grudnia 2014 roku w Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. 21 czerwca 2016 roku, w Krakowie nastąpiło zamknięcie procesu beatyfikacyjnego na etapie diecezji.