Książka „Gorzkie żale. Tekst, muzyka i emocje” jest fragmentem pracy naukowej Michała Niemca z muzykoterapii, podanym w nieco spopularyzowanej formie. Autor niedawno ukończył podyplomowe studia na Akademii Muzycznej w Krakowie. „Długo zastanawiałem się nad tematem pracy dyplomowej. Pewnej wielkopostnej niedzieli grałem w kościele Gorzkie żale. Po 15 minutach grania zauważyłem, że jestem zaangażowany emocjonalnie do tego stopnia, że czułem niemalże ból w rękach, jak po jakimś wielkim fizycznym wysiłku. Dostrzegłem wtedy, że to wszystko spowodowane jest emocjami. Zarówno tekst i muzyka Gorzkich żali są bardzo nimi nasycone” – mówi Michał Niemiec, który analizę tekstu, muzyki i emocji towarzyszących uczestnikom nabożeństwem uczynił tematem swojej pracy dyplomowej.

„Przy analizie muzycznej utworu autor zastosował klucz do zdefiniowania sensów znaczeniowych muzyki przez odwołania do kanonu retorycznych figur muzycznych baroku. Dostrzegł je w muzycznym materiale, nazwał oraz omówił ich strukturę dźwiękową. Zwrócił również uwagę na rytmiczną prostotę budowy dźwiękowej, przystającej najściślej do zasobu leksykalnego. Należy podkreślić, że jest to nowy wątek w badaniach nad Gorzkimi żalami” – pisze w recenzji wydawniczej prof. Halina Bursztyńska z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

W pracy autor wykorzystał ankietę, którą przeprowadził w jednej z krakowskich parafii, gdzie jest organistą. Uczestników Gorzkich żali pytał o emocje towarzyszące im w trakcie i po zakończeniu nabożeństwa.

„Stan emocjonalny po nabożeństwie, uczestnicy badania określili jako bardzo pozytywny: związany z wdzięcznością wobec Zbawiciela czy wzruszenia Jego miłością. Jednak to stan wewnętrznego pokoju jest dominującym owocem emocjonalnym tego przeżycia – napisał w recenzji wydawniczej ks. dr hab. Waldemar Linke z UKSW. – Jest to zjawisko bardzo odbiegające od efektów wywoływanych przez większość tekstów kultury masowej, które epatują scenami przemocy, by przelać na odbiorcę emocje negatywne. Można więc z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że Gorzkie żale wywierają wieloaspektowy wpływ katartyczny. Spotkanie z niesprawiedliwością i brutalnością Męki Chrystusa, które Gorzkie żale eksponują, paradoksalnie uwalnia uczestników od zła, a otwiera na miłość” – dodał prowincjał zgromadzenia pasjonistów, które publikację, obok zgromadzenia Misjonarzy Krwi Chrystusa, objęło honorowym patronatem.

Książka „Gorzkie żale. Tekst, muzyka i emocje” składa się z czterech zasadniczych części. Pierwsza jest skrótowym przeglądem informacji o kontekście historyczno-literackim i okolicznościach powstania Gorzkich żali. Część drugą stanowi analiza tekstologiczna utworu; kolejna zapoznaje z analizą muzyczną dzieła, opartą o Śpiewnik kościelny ks. Jana Siedleckiego z roku 2004. „W analizie tej odwołano się do muzycznych figur retorycznych, często stosowanych przez kompozytorów (zwłaszcza w okresie baroku), które również i w Gorzkich żalach odnalazły swoje miejsce. Ich znajomość pogłębia przeżywanie i nadaje nową jakość odbiorowi całości nabożeństwa” – stwierdza autor. Część zamykająca to zestawienie wybranych wyników badań ankietowych z zakresu wpływu muzyki i tekstu Gorzkich żali na emocje i wewnętrzne przeżycia współczesnych nam uczestników nabożeństwa.

„Całości dopełnia piękne nagranie autorskiej aranżacji muzycznej Gorzkich żali, które mamy nadzieję, zachęci do odprawiania nabożeństwa w zaciszu domu i pomoże w owocnym przeżywaniu Wielkiego Postu” – napisano na czwartej stronie okładki.

Michał Niemiec (ur. 1987 r.) jest krakowskim katechetą, organistą i muzykoterapeutą; pochodzi z Ropczyc; w 2016 r. wydał debiutancką płytę z chrześcijańską, autorską muzyką: „Kerygmat Miłosiernego, czyli… daj się pokochać!”.