Homilia Ojca Świętego była medytacją na temat pokornej służby bliźniemu. Franciszek wyszedł w niej od zawartego w tekście dzisiejszej Ewangelii pytania, które Jezus skierował do swych uczniów: „O czym to rozmawialiście w drodze?” (Mk 9,33). Uczniowie wstydzili się przyznać Jezusowi, o czym mówili, bo w drodze posprzeczali się między sobą o to, kto z nich jest najważniejszy. Jezus więc nie dopytuje się, nie zmusza ich do odpowiedzi. Pytanie to pozostaje jednak nie tylko w umysłach, ale i w sercach uczniów – zauważył Papież.

„«Kto jest najważniejszy?» Jest to pytanie, które będzie towarzyszyć nam przez całe życie i na różnych jego etapach będziemy wzywani do udzielenia na nie odpowiedzi. Nie możemy uciec od tego pytania, jest ono wyryte w sercu. Pamiętam, że nieraz słyszałem, jak w gronie rodzinnym pytano dzieci: Kogo kochasz bardziej – tatusia czy mamusię? To tak, jakby zapytać: Kto jest dla ciebie ważniejszy? Ale czy pytanie to jest tylko zwykłą zabawą dzieci? Dzieje ludzkości zostały naznaczone sposobem odpowiadania na to pytanie” – powiedział Papież.

Jezus nie obawia się ludzkich pytań, nie boi się ludzkości ani różnych poszukiwań przez nią podejmowanych. Przeciwnie – zna On dobrze „zakamarki’ ludzkiego serca i jak dobry pedagog zawsze jest gotów nam towarzyszyć. Wierny swemu stylowi wprowadza logikę miłości, którą są w stanie żyć wszyscy, gdyż jest ona dla wszystkich.

„Daleki od wszelkiego rodzaju elitaryzmu, horyzont Jezusa nie jest dla nielicznych uprzywilejowanych, zdolnych osiągnąć «upragnioną znajomość» czy różne szczeble duchowości. Horyzont Jezusa jest zawsze propozycją życia codziennego również tutaj, na «naszej wyspie», propozycją, która zawsze sprawia, iż każdy dzień nabiera smaku wieczności. Kto jest najważniejszy? Jezus odpowiada na to po prostu: «Jeśli ktoś chce być pierwszym, niech będzie ostatnim ze wszystkich i sługą wszystkich» (Mk 9,35). Ten, kto chciałby być wielkim, niech służy innym, a nie posługuje się innymi!” – powiedział Papież.

Uczniowie Jezusa dyskutowali, kto miałby zająć najważniejsze miejsce, kto miałby być wybrany jako uprzywilejowany, kto miałby być wyjęty spod prawa wspólnego, z ogólnej normy, aby wyróżnić się, dążąc do wyższości nad innymi. Jezus odrzuca tę logikę, mówiąc po prostu, że prawdziwym jest takie życie, które przeżywa się przez konkretne zaangażowanie na rzecz bliźnich.

„Wezwanie do służby zawiera w sobie pewną cechę szczególną, na którą musimy zwracać uwagę. Służyć znaczy głównie troszczyć się o to, co kruche, o najsłabszych w naszych rodzinach, w naszym społeczeństwie, w naszym narodzie. Jezus proponuje, by patrzeć właśnie na twarze cierpiące, bezbronne i udręczone, wzywając konkretnie do kochania ich miłością, która kształtuje się w działaniach i decyzjach; miłością przejawiającą się w różnych zadaniach, do których wypełniania jesteśmy wezwani jako obywatele. Jezus wzywa nas, byśmy bronili właśnie tych osób z krwi i kości, z ich życiem, ich historią, a zwłaszcza z ich słabością, byśmy troszczyli się o nie i służyli im, gdyż być chrześcijaninem polega na służeniu godności swych braci, zmaganiu się o godność swych braci i życiu na rzecz godności swych braci. Dlatego chrześcijanina zachęca się zawsze, by odłożył na bok własne wymagania, oczekiwania, chęć bycia wszechmocnym wobec konkretnego spojrzenia tych najsłabszych” – powiedział Papież.

Franciszek w tym kontekście zauważył, że powinniśmy wystrzegać się pokusy takiej „służby”, która jest „posługiwaniem się” czymś. Taka forma pełnienia służby jest zainteresowana dawaniem korzyści „swoim” w imię tego, co „nasze”. Rodzi zatem dynamikę wykluczenia.

„Wszyscy jesteśmy wezwani na mocy powołania chrześcijańskiego do takiej służby, która służy, i do pomagania sobie wzajemnie, aby nie ulegać pokusom «służby, która się czymś posługuje». Wszyscy jesteśmy wezwani, pobudzani przez Jezusa do noszenia wzajemnie swych brzemion ze względu na miłość. I to bez oglądania się na boki, aby zobaczyć, co sąsiad robi lub przestał robić. Jezus mówi nam: «Jeśli ktoś chce być pierwszym, niech będzie ostatnim ze wszystkich i sługą wszystkich» (Mk 9,35). Nie mówi: «Jeśli twój sąsiad chce być pierwszy, niech służy». Winniśmy wystrzegać się patrzenia osądzającego i dążyć do tego, by uwierzyć w patrzenie przemieniające, do jakiego wzywa nas Jezus” – powiedział Papież.

To podejmowanie się obowiązku z miłości nie ma na celu postawy serwilizmu, ale przeciwnie – stawia w centrum sprawy drugiego i próbuje go wspierać. Dlatego służba nigdy nie jest ideologiczna – uważa Papież. Służy się bowiem nie ideom, ale osobom. W tym kontekście Franciszek odniósł się bezpośrednio do Kubańczyków.

„Święty wierny Lud Boży, który pielgrzymuje na Kubie, jest ludem, lubiącym święto, przyjaźń i rzeczy piękne. Jest ludem, który idzie, śpiewa i wielbi. Jest ludem, który ma rany, tak jak wszystkie ludy, ale który umie iść z otwartymi ramionami, który kroczy z nadzieją, gdyż jego powołaniem jest wielkość. Dziś wzywam was, abyście dbali o to powołanie, abyście troszczyli się o te dary, którymi Bóg was obdarzył, szczególnie jednak chcę was prosić, abyście troszczyli się o ułomności swych braci i służyli im. Niech was nie zwiodą projekty, które mogą wydawać się kuszące, jednak nie wyrażają zainteresowania obliczem tego, kto jest obok” – powiedział Papież w homilii na Placu Rewolucji w Hawanie.