Zgromadzeni na 370. zebraniu Konferencji Episkopatu Polski mówili też o zbliżającej się 50. rocznicy wymiany listów pomiędzy biskupami polskimi i niemieckimi. Nowym przewodniczącym Komisji Duszpasterstwa Ogólnego KEP wybrany został abp. Wiktor Skworc. W czerwcu przyszłego roku metropolita katowicki zastąpi na tej funkcji abp. Stanisława Gądeckiego.

Portret polskiej młodzieży

W związku z przyszłorocznymi ŚDM w Krakowie biskupi wysłuchali czterech wykładów nt. młodego pokolenia, w tym m.in. o portrecie psychologicznym młodego Polaka oraz jego świecie – realnym i wirtualnym, a także o duszpasterskich propozycjach Kościoła w Polsce wobec młodego pokolenia.

Coraz mniej młodych Polaków uprawia praktyki religijne i coraz powszechniej ignorują oni nauczanie Kościoła na temat seksualności – to niektóre dane z ankiety Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) i Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Raport nt. sytuacji młodzieży, mówiący też o głębokim rozczarowaniu młodzieży polityką, przedstawiła dyrektor CBOS, dr Mirosława Grabowska.

Podkreślała ona, że młodzi są bardzo rozczarowani sytuacją społeczną w kraju i w sytuacji trudności ze znalezieniem pracy w ojczyźnie aż jedna trzecia gotowa jest wyjechać za granicę.

Wedle danych sprzed dwóch lat 71 proc. młodzieży deklarowało się jako osoby wierzące (w tym 6 proc. – jako "głęboko wierzące"). W porównaniu z rokiem 1996 oznacza to spadek o 9 punktów procentowych. Najnowsze dane mówią o 10 proc. zadeklarowanych niewierzących – to dwa razy więcej niż 17 lat wcześniej.

Dr Grabowska zwraca uwagę, że odsetek osób deklarujących się jako wierzące spada stosunkowo wolno, natomiast zdecydowanie szybciej postępuje proces odchodzenia od Kościoła. W badaniach wskazano takie praktyki jak Msze, nabożeństwa lub spotykania religijne. I tak, w roku 1996 w ogóle nie praktykowało 16 proc. polskiej młodzieży – w 2013 już 23 proc. W tym samym okresie z 55 do 37 proc. spadł odsetek osób praktykujących przynajmniej raz w tygodniu.

W porównaniu z rokiem 1994 praktycznie nie zmienił się wskaźnik deklaracji uczestnictwa w lekcjach religii w szkole – w 2013 r. wynosił on 89 proc. Dla 34 proc. lekcje te są one ciekawe i chodzą na nie z ochotą, dla 38 proc. są jak każde inne lekcje i niczym się nie wyróżniają natomiast 28 proc. badanych oceniło je jako nudne.

W ciągu 17 lat z 23 do 17 proc. zmniejszył się odsetek przekonanych o tym, że "pierwsze kontakty seksualne młodzi ludzi powinni mieć dopiero po zawarciu małżeństwa". Z kolei o 5 proc. więcej młodzieży (obecnie 52 proc.) uważa, że "seks nie wymaga ani miłości, ani małżeństwa, nawet przelotny związek może dostarczyć przyjemnych, pięknych przeżyć". Warto dodać, że taką opinię podziela 48 proc. chłopców i 17 proc. dziewcząt.

Z raportu wynikają też niepokojące dane dotyczące korzystania z substancji psychoaktywnych. Na pytanie o picie alkoholu w ciągu ostatniego miesiąca, 72 proc. badanych przyznaje, że piło piwo, 68 proc. – wódkę a 35 proc. – wino. Natomiast 18 proc. młodzieży przyznało się do używania w ciągu ostatniego rok narkotyków lub/i innych środków odurzających.

Przedstawiając portret psychologiczny młodego Polaka ks. prof. Adam Solak stwierdził, że obraz ten można porównać do mozaiki. - Całość mozaiki stanowi piękno, w tej mozaice mamy różne kamienie, różne kolory, jest ona sama w sobie wartością i ma innych zachwycać. Podobnie jest z ogólnym, panoramicznym spojrzeniem na świat ludzi młodych - powiedział profesor Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Przyglądając się bliżej tej mozaice można dostrzec jej blaski, cienie i półcienie. Blaskiem, jak wyjaśnił ks. prof. Solak, są ludzie "zakorzenieni w świecie wartości, tradycji, mądrości, poszukiwania prawdy, miłości, dobra, prawdy i piękna".

- Cieniem, który domaga się rzucenia światła ze stroni promieni aksjologicznych są ludzie młodzi, którzy nie mają zakorzenienia w rodzinie, nie mają zakorzenienia własnej psychiki i własnego wnętrza w świecie wartości. Nie mówię nawet o wartościach chrześcijańskich, ale wartościach uniwersalistycznych - dobra, prawdy i piękna.

Trzecia kategoria to kategoria pośrednia. - Według mojego zdania, ta kategoria między zakorzenieniem a bezdomnością ludzi młodych, to kategoria, która wynika z ich prawa rozwoju, a więc prawo dylematów, poszukiwań, a więc ludzie na bezdrożu - wyjaśnił.

Młodzież potrzebuje dzisiaj nauczycieli, o ile są oni świadkami, i kapłanów, o ile są świadkami tego co czynią. - Młodzi potrzebują autentyczności - podkreślił.

O wirtualnym i realnym świecie młodych Polaków mówił ks. Marek Adamczyk. Diecezjalny duszpasterz młodzieży z Radomia wskazał że jedną z najważniejszych potrzeb współczesnej młodzieży jest doświadczenie istnienia Boga w ich życiu. Bardzo ważna dla młodego człowieka jest potrzeba wspólnoty. Mimo tego, że młodzi mają kłopot z tworzeniem realnych i mocnych więzi, to jednak odczuwają ich deficyt.

O praktycznych ukierunkowaniach duszpasterstwa młodzieży w kontekście ŚDM mówił ks. Grzegorz Suchodolski. Stwierdził, że wszystko, co uda się wypracować w ramach przygotowań do ŚDM może stać się dziedzictwem Kościoła.

Zdaniem dyrektora Krajowego Biura Organizacyjnego podczas przygotowań do ŚDM rodzi się nowe pokolenie duszpasterzy młodzieży i liderów świeckich, którzy odkrywają swoje miejsce w Kościele. Jak wyjaśnił, "tym miejscem jest aktywna posługa na rzecz młodego pokolenia". - Widzimy pewien dynamizm, który temu towarzyszy i myślę, że na kanwie tych nowych osób, ale także tych, którzy byli wcześniej, ale z nowym entuzjazmem wchodzą w to dzieło, warto to kontynuować - powiedział ks. Suchodolski.

Ks. Suchodolski zaapelował do biskupów, aby wsparli inicjatywę ewangelizacyjną, którą jest program określony nazwą Deo profil. Chodzi o zaangażowanie biskupów i parafii w całej Polsce w dzieło ewangelizacji młodego pokolenia, poprzez przybliżenie im, podczas czterech miesięcy, czterech praw życia duchowego.

W grudniu młodzi usłyszą, że Bóg ich miłuje i ma dla ich życia wspaniały plan. W styczniu usłyszą o grzechu, w lutym - o tym, że tylko w Jezusie jest ratunek i odkupienie, nie w żadnych innych dopalaczach, używkach, ale w tej bezpośredniej relacji z Chrystusem.

- Punkt kulminacyjny będziemy przeżywać w marcu, podczas Wielkiego Tygodnia - a więc ŚDM w wymiarze kościołów diecezjalnych w Niedzielę Palmową, a później Triduum Paschalne, z wyborem Jezusa jako Pana i Zbawiciela w trakcie wigilii liturgii paschalnej.

Przygotowania do ŚDM

Duchowe i logistyczne przygotowania do Światowych Dni Młodzieży omówił podczas konferencji po obradach bp Damian Muskus, koordynator Generalny Komitetu Organizacyjnego ŚDM. Hierarcha podkreślił dobrą współpracę organizatorów ŚDM z samorządem i instytucjami rządowymi.

Zapewnił, że bardzo ważna w przygotowaniach do ŚDM jest formacja duchowa. Zwrócił uwagę, że opracowano wiele programów duszpasterskich zapowiadających przyszłoroczne spotkanie młodzieży z papieżem.

Jedną z propozycji są "Rekolekcje dla miasta i całego świata" - projekt ewangelizacyjny, który będzie transmitowany na cały świat z krakowskich Łagiewnik. Każdego miesiąca, poczynając od grudnia, będzie organizowane w tamtejszym sanktuarium Miłosierdzia Bożego spotkanie ewangelizacyjne, polegające na przybliżaniu idei miłosierdzia. Będą one transmitowane w internecie i tłumaczone na wszystkie oficjalne języki Światowych Dni Młodzieży. Wszyscy młodzi, na całym świecie przygotowujący się do przyjazdu do Krakowa, będą mogli z nich korzystać i propagować je w swoich środowiskach.

"Będziemy zapraszać najbardziej uznanych rekolekcjonistów nie tylko z Polski, ale ze świata" - wyjaśnił biskup i dodał, że dokładny program oraz nazwiska rekolekcjonistów zostaną ogłoszone niebawem.

Bp Muskus poinformował także, że na terenie całej Polski, we wszystkich diecezjach, trwają intensywne przygotowania duchowe do Światowych Dni Młodzieży, w których uczestniczą setki tysięcy młodych.

Biskup prosił biskupów, aby promowali wśród księży w swoich diecezjach ideę materialnego wsparcia przez nich młodych z rodzin wielodzietnych oraz z rodzin ubogich. Apelował do biskupów, aby zachęcali swoich księży do takiej "adopcji" młodych, których nie stać na przyjazd do Krakowa.

Bp Muskus poinformował też biskupów o przewidywanych kosztach Światowych Dni Młodzieży w Krakowie. Wyjaśnił, że jako "bazowy" został przyjęty budżet z ŚDM w Madrycie z 2011 r. Wynosi on 50 mln Euro.


Wobec uchodźców

O nieideologizowanie i nieupolitycznianie kwestii uchodźców zaapelował bp Krzysztof Zadarko podczas konferencji prasowej podsumowującej obrady. Przewodniczący zespołu KEP ds. migracji, turystyki i pielgrzymek zauważył, że "sprawa uchodźców w Polsce jest przeżywana bardzo emocjonalnie, nieproporcjonalnie wobec skali zjawiska". Podkreślił, że najważniejszą rzeczą jest teraz apel pod adresem największych przywódców światowych, "którzy są odpowiedzialni za to, co tam się stało, co się dzieje i co będzie się dziać". Apel przede wszystkim o pokój i sprawiedliwość, która na terenach ogarniętych wojną jest niezbędna.

Drugie zagadnienie to odpowiedź Kościoła na zjawisko uchodźstwa, nie tylko w Polsce ale i w całej Europie. Sytuacja związana z uchodźcami jest dynamiczna, a każdy tydzień przynosi nowe informacje na ten temat. Jednak, jak podkreślił biskup, "jeśli chodzi o punkt wyjścia, o teologię podejścia do zjawiska, te punkty są niezmienne".

Biskup przyznał, że mamy do czynienia z gigantycznym rozmiarem uchodźstwa, które - jeśli chodzi o analizę zjawiska - w tym momencie nas przerasta. - Ale odpowiedź musi być jedna - chcemy pomagać w duchu solidarności i zaufania, w duchu odpowiedzialności, a to oznacza, że chcemy się włączyć w cały nurt, również europejski, pomocy uchodźcom - wyjaśnił bp Zadarko.

W pierwszej kolejności chodzi o uchodźców ze Wschodu, głównie z Ukrainy. Druga grupa to uchodźcy, którzy dzielą się na dwie grupy - jedna grupa w ramach relokacji z obozów we Włoszech i w Grecji, druga grupa – głównie z Libanu. - Wobec ostatniego militarnego zaangażowania się Rosji możemy się spodziewać, że to będzie skutkowało gwałtowną nową falą uchodźców, i to będzie wyzwanie, które także nas będzie dotyczyło - powiedział bp Zadarko.

Biskup wyjaśnił także, że nieuzasadnionym jest lęk przed islamem czy wobec ideologicznie już sformułowanej islamizacji Europy. - Nawet nie wiemy co to znaczy, wiemy tylko, że to będzie coś makabrycznego, potwornego i wszyscy będą chcieli nas tutaj zniszczyć. Nie jestem tak naiwny, żebym bagatelizował obrazy, które do nas docierają, ale to nie może być podstawa do formułowania naszej reakcji, do zachowania wobec zjawiska uchodźców - podkreślił.

O przygotowaniach do przyjęcia kolejnej grupy uchodźców mówił biskupom uczestniczącym w 370. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski ks. Marian Subocz. Dyrektor kościelnej organizacji charytatywnej omówił też dotychczasową pomoc, jaką Caritas Polska udzieliło imigrantom.

Caritas Polska przygotowuje się na przyjęcie nowej fali uchodźców, która niebawem może pojawić się w Polsce. - Wysyłamy wolontariuszy Caritas na odpowiednie szkolenia dla koordynatorów organizowane w Wiedniu i Brukseli, gdzie będą mogli skorzystać z doświadczeń tych ośrodków, które już zajmują się tą tematyką - zaznaczył w rozmowie z KAI ks. Subocz. Podkreślił, że wszystkie działania, jakie Caritas podejmie na rzecz uchodźców będą odbywać się w uzgodnieniu zarówno z rządem, jak i samorządem. Zaznaczył, że Kościół chce uczestniczyć w działaniach na rzecz pomocy uchodźcom.

Ks. Subocz omówił też dotychczasowe działania na rzecz uchodźców. Przypomniał, że Caritas w Polsce prowadzi pięć Centrów Pomocy Migrantom i Uchodźcom, w których rocznie udziela pomocy ponad 3 tys. osób, wśród których znajdują się głównie: Czeczeni, Ukraińcy, Gruzini, Irakijczycy oraz Syryjczycy. Wysokość dotychczasowej udzielonej pomocy wynosi 12 mln zł.

Dyrektor Caritas Polska wspomniał, że od momentu reaktywowania w 1990 roku prowadzi działania na rzecz uchodźców zarówno w Polsce, jak i za granicą. Od 2012 niesie pomoc ofiarom wojny na Bliskim Wschodzie, w takich krajach jak: Syria, Liban, Jordania, Irak i Autonomia Palestyńska.

Centra pomocy istnieją w Białymstoku, Legnicy, Siedlcach, Lublinie i Zielonej Górze, niedługo powstanie też w Warszawie.

Sakrament chrztu – główny temat roku duszpasterskiego

Sakrament chrztu św. w związku z obchodami 1050. rocznicy Chrztu Polski będzie tematem przewodnim nowego roku duszpasterskiego, który rozpoczyna się w pierwszą niedzielę Adwentu. Jego program przedstawił sekretarz Komisji ks. dr Szymon Stułkowski. Chcemy odkryć to, co wydarzyło się w historii Polski, ale będziemy kłaść nacisk na to, co wydarzyło się w życiu każdego z nas, ochrzczonych, gdy zanurzyliśmy się w męce i śmierci Jezusa, w chrzcie świętym - wyjaśnił ks. Stułkowski.

Jego zdaniem jest dużo do zrobienia, gdyż duchowość chrzcielna nie jest żywa wśród wiernych i promowana, choćby w znakach takich jak naczynia do wody święconej w kościele. W Niemczech, Austrii czy Francji wszędzie ustawione są takie naczynia, z których można nabrać wody święconej żeby mieć kropielnicę w domu. - Są to proste znaki, ktoś mógłby powiedzieć, że to "pobożnościowe gadżety", ale te znaki codziennie nam przypominają o łasce chrztu świętego i pomagają nią żyć - stwierdził sekretarz Komisji Duszpasterskiej KEP.