Cel pierwszego etapu pielgrzymki: Wskazania Polakom drogi postępowania w obliczu nowych zmian politycznych. Beatyfikacja bpa Józefa S. Pelczara, m. Bolesławy Lament i o. Rafała Chylińskiego. Hasło IV papieskiej pielgrzymki: Bogu dziękujcie, ducha nie gaście. Przebieg pielgrzymki: Koszalin (1 – 2 VI), Rzeszów, Przemyśl (2 VI), Lubaczów (2 – 3 VI), Kielce (3 VI), Radom(4 VI), Łomża (4 – 5 VI), Białystok (5 VI), Olsztyn (5 – 6 VI), Włocławek (6 – 7 VI), Płock (7 – 8 VI), Warszawa (8 – 9 VI). Najważniejsze przesłanie: Pielgrzymka ta znacznie różniła się od poprzednich. Papieżowi i jego współpracownikom oszczędzone zostało „targowanie się” o miejsca, które chciałby odwidzieć. Symbolem zmian była osoba Lecha Wałęsy, który witał Jana Pawła II jako prezydent suwerennego państwa. Papież przybył do swej Ojczyzny, w czasie, kiedy toczyła się ostra dyskusja o miejsce Kościoła w demokratycznym państwie. Polaków podzieliła ustawa antyaborcyjna, nauka religii w szkołach. Poza tym zarzucano Kościołowi, iż miesza się do polityki. Jan Paweł II przybył zatem do Polski, aby pomóc swoim rodakom żyć i korzystać z otrzymanej wolności. W przemówieniu powitalnym papież nawiązując do słów wypowiedzianych podczas pierwszej pielgrzymki na placu Zwycięstwa w Warszawie, mówił: „Dziś powtarzam to wołanie u początku nowego okresu dziejów Polski: ‘Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi ziemię’. Niech odnowi! Bardzo potrzebuje odnowy ta ziemia: odnowy w mocy Ducha Prawdy, albowiem ‘Duch sam przychodzi z pomocą naszej słabości’ (Rz 8,26)”. Główną treścią papieskich przemówień było Dziesięć Przykazań, które powinny być fundamentem naszego życia osobistego, rodzinnego i społecznego. W papieskich przemówieniach pojawił się ton zatroskanego, niezadowolonego ojca, który karcił swoje dzieci. W homilii w Kielcach niemalże krzycząc, przestrzegał przed fikcją wolności, która rzekomo człowieka wyzwala. ”Poza prawdą wolność nie jest wolnością. Jest pozorem, jest zniewoleniem. (…) Może dlatego mówię tak, jak mówię, ponieważ to jest moja matka, ta ziemia. To jest moja matka, ta Ojczyzna. (…) Zrozumcie, że te sprawy nie mogą mnie nie obchodzić. Nie mogą mnie nie boleć!”. Podkreślił także, że Kościół nie utożsamia się z żadną partią polityczną i nie wiąże się z żadnym systemem politycznym. Jan Paweł II mówił: „Kościół pragnie uczestniczyć w życiu społeczeństw tylko jako świadek Ewangelii i obce mu są dzisiaj dążenia do zawładnięcia jakąkolwiek dziedziną życia publicznego, która do niego nie należy”. Ważnym wydarzeniem dla ekumenizmu na ziemiach polskich, było nawiedzenie przez Jana Pawła II prawosławnej katedry w Białymstoku, a także nabożeństwo w kościele ewangelicko – augsburskim św. Trójcy w Warszawie. Podczas tego spotkania Papież przypomniał postać luterańskiego biskupa Juliusza Burschego, który w czasie II wojny światowej oddał życie za Polskę oraz postać ks. Zygmunta Michelisa i podkreślił, iż niesłuszne jest utożsamianie polskości jedynie z katolicyzmem. Ludzie innych wyznań także byli i są wielkimi patriotami. Papież podkreślił, iż Polaków powinna charakteryzować miłość, a nie tylko tolerancja. Papież pytał: „Cóż to za bracia i siostry, którzy się jedynie tolerują?”. Jan Paweł II ofiarował Kościołowi prawosławnemu pieniężną ofiarę na odbudowę niedawno spalonej cerkwi w najważniejszym polskim prawosławnym sanktuarium na Grabarce. W czasie tej pielgrzymki panowała nie najlepsza atmosfera. Nagle została rozpętana dyskusja o kosztach pobytu Jana Pawła II w Polsce. Finałem wytykania wydatków, była rezygnacja Jana Pawła II z kilkudniowego wypoczynku w umiłowanych przez papieża Tatrach. Mimo tej atmosfery Jan Paweł II pozostawał uśmiechnięty, sympatyczny i dowcipny. Wyjątkowym spotkaniem był udział Jana Pawła II w telewizyjnym programie dla dzieci zatytułowanym „Ziarno”. Papież siedzący wśród dzieci i żywych owieczek, odpowiadał na pytania najmłodszych. Gdy jedno z dzieci zapytało: „Czy papież, jak był mały, to bił się z chłopakami?”, Jan Paweł II odpowiedział: „Może nawet z dziewczynkami też”. oraz Polska 13 – 16 VIII 1991 Cel drugiego etapu pielgrzymki: VI Światowy Dzień Młodzieży – Częstochowa 1991 oraz beatyfikacja Anieli Salawy. Przebieg pielgrzymki: Kraków (13 – 14 VIII), Kalwaria Zebrzydowska, Wadowice (14 VIII), Częstochowa, Jasna Góra (14 – 16 VIII), Kraków (16 VIII). Najważniejsze przesłanie: Podczas drugiego etapu pielgrzymki do Polski, Jan Paweł II odbył sentymentalną podróż po najbliższych jemu miejscach. Nawiedził rodzinne Wadowice, Kalwarię Zebrzydowską. W Krakowie na Rynku beatyfikował Anielę Salawę. Na Cmentarzu Rakowickim nawiedził grób swoich rodziców i brata. Z okazji poświęcenia Instytutu Pediatrii w Krakowie – Prokocimiu, Jan Paweł II spotkał się także z chorymi dziećmi. Najważniejszym wydarzeniem drugiego etapu papieskiej pielgrzymi były obchody VI Świtowego Dnia Młodzieży. Zdanie zaczerpnięte z Listu do Rzymian „Otrzymaliście ducha przybrania za synów” (Rz 8,15) stało głównym motywem modlitewnego spotkania Jana Pawła II z młodymi całego świata. Wśród miliona uczestników, przybyło ok. sto tysięcy osób z terenu byłego ZSRR. Radość Papieża była przeogromna. Mówił: „Ten szósty z kolei Światowy Dzień Młodzieży posiada swoje szczególne znamię, które odróżnia go od poprzednich: po raz pierwszy uczestniczą w nim licznie młodzi ludzie z Europy wschodniej. (…) Serce moje napełnia się radością, gdy widzę was razem, młodzi przyjaciele ze Wschodu i Zachodu, z Północy i Południa, gdy widzę was zjednoczonych wiarą w Chrystusa, który jest ‘wczoraj i dziś, ten sam także na wieki’. Wy jesteście młodością Kościoła, który stoi wobec wezwania nowego milenium. Jesteście Kościołem jutra, Kościołem nadziei”. Podczas modlitewnego czuwania Jan Paweł II rozważając słowa Apelu Jasnogórskiego m. in. mówił: „Co znaczy ‘czuwam’? To znaczy, że staram się być człowiekiem sumienia. Że nie próbuję mojego sumienia zagłuszyć i zniekształcić. Nazywam po imieniu dobro i zło; nie zamazuje ich znaczeń. Dążę do osiągnięcia w sobie dobra, a zło staram się poprawić, przezwyciężać w sobie. To najbardziej podstawowa rzecz, której nigdy nie można pomniejszyć, zepchnąć na dalszy plan. (…) Czuwam – to znaczy dalej: dostrzegam drugiego (…). Czuwam – to znaczy miłość bliźniego – to znaczy” podstawowa międzyludzka solidarność”. Na zakończenie Jan Paweł II zawierzył Jasnogórskiej Pani każdego człowieka. W przemówieniu pożegnalnym zachęcał młodych, aby wzrastali. „’Wzrastać’, ‘dojrzewać’: oto zadanie młodego człowieka. (…) Maryja wskazuje wam drogę, którą jest Chrystus. Jest to droga stroma, droga wąska i trudna. Dla tego jednak, kto pragnie iść nią dalej według wskazań ewangelii, jest to droga, która prowadzi do prawdziwej radości. Drodzy młodzi przyjaciele, ‘otrzymaliście ducha przybrania za synów’ (Rz 8, 15). Nie zmarnujcie tego wspaniałego dziedzictwa! Bądźcie wymagający wobec otaczającego was świata, ale przede wszystkim wymagajcie od siebie samych. Jesteście synami Bożymi: bądźcie z tego dumni! Nie popadajcie w przeciętność, nie ulegajcie dyktatom zmieniającej się mody, która narzuca styl życia niezgodny z chrześcijańskim ideałem, nie pozwólcie się mamić złudzeniom konsumizmu, Chrystus wzywa was do rzeczy wielkich. Nie sprawcie mu zawodu, bo w ten sposób wy sami spotkalibyście się z zawodem”. (Opracowane na podstawie: G. Polak, B. Łoziński, Ojciec Święty wśród nas. Pielgrzymki Jana Pawła II do Polski 1979 – 2002, Częstochowa 2002, s. 64 – 81) źródło: www.janpawel2.pl