Wacław urodził się około 907-go r. jako syn księcia czeskiego Wratysława I. Został wychowany przez swoją babkę św. Ludmiłę. Po śmierci ojca, mając 18 lat, objął rządy. Starał się o rozszerzenie chrześcijaństwa, popierając misjonarzy.

Śmierć Wacława, który zginął 28 września 929 (jak chce Kosmas) lub 935 r. (jak podaje Widukind z Korbei) w Starym Bolesławcu, uznana została za męczeństwo. Niemal bez zwłoki zaczęto go czcić jako świętego. Bardzo też wcześnie przeniesiono jego ciało do ufundowanego przezeń praskiego kościoła św. Wita.

Święty Wacław został ustanowiony w 1436 jednym z czterech głównych patronów Królestwa Polskiego przez biskupa krakowskiego kard. Zbigniewa Oleśnickiego.

Współcześnie jest patronem Czech i Pragi. W Polsce wiele starych kościołów ma za patrona tego świętego, m.in. krakowska Katedra Wawelska.

W ikonografii atrybutami św. Wacława są: anioł podający włócznię, aniołowie niosący jego trumnę, korona, sztylet, którym go zabito, zbroja rycerska z białym orłem na tarczy lub proporcu.