W Dziejach Apostolskich czytamy, że Szczepan był jednym z siedmiu diakonów pierwotnego Kościoła, których zadaniem była opieka nad wdowami i ubogimi. Wyróżniał się gorliwością głoszenia Ewangelii, czynieniem znaków i cudów. Przez to wszystko naraził się Żydom, którzy nie sprostali w dyskusji mądrości i Duchowi, z którego natchnienia Szczepan przemawiał. Dlatego podburzyli oni lud przeciw diakonowi i oskarżyli o bluźnierstwo przeciw świątyni i Prawu. Przed Sanhedrynem Szczepan wygłosił płomienne przemówienie, podczas którego jego twarz była podobna do oblicza anioła. Wyznał, że widzi niebo otwarte i Syna Człowieczego stojącego po prawicy Boga. Po rozprawie, podczas której zeznawali fałszywi świadkowie, tłum wywlókł Szczepana za miasto, gdzie go ukamienował.

Męczennik natychmiast zaczął być czczony przez chrześcijan, jednak w trakcie prześladowań chrześcijan po śmierci Szczepana, jego grób został nieco zapomniany. Jego kult na nowo zaczął się rozwijać w V wieku. W 415 roku św. Lucjan miał sen, w którym ukazał mu się Gamaliel (nauczyciel św. Pawła) i wskazał miejsce pochowania św. Szczepana w Kifaz-Gamla. Jan, biskup Jerozolimy, postawił tam murowaną bazylikę. Druga powstała w miejscu ukamienowania pierwszego męczennika. Z czasem jego szczątki znalazły się w Konstantynopolu, a w 560 roku trafiły do Bazyliki św. Wawrzyńca za Murami w Rzymie.

W ikonografii św. Szczepan przedstawiany jest najczęściej w scenie kamienowania oraz jako diakon z gałązką palmową i księgą Ewangelii.