Literatura obozowa zawsze stawia mnie do pionu. Losy byłych więźniów (np. Auschwitz) są dla mnie jak policzek na otrzeźwienie, w stylu „weź się ogarnij!”. Muszę przyznać, że te wątki z biografii Wandy Półtawskiej zrobiły na mnie największe wrażenie, bo jej relacje z Janem Pawłem II są raczej powszechnie znane. Poza tym wydaje się, że wojenna przeszłość Półtawskiej – najpierw więzienie gestapo w Lublinie, a później niemiecki obóz koncentracyjny Ravensbrück – zasadniczo wpłynęła na jej życiowe wybory i postawy. To najpewniej bycie „królikiem” z Ravensbrück spowodowało, że wybrała studia medyczne i „życie w świecie” a nie powołanie zakonne. A jej współpraca z kard. Karolem Wojtyłą a później Janem Pawłem II nad kwestiami ludzkiej seksualności, godności człowieka i obrony nienarodzonego życia miała niebagatelny wpływ na nauczanie Kościoła powszechnego, a z pewnością kościelne myślenie nad Wisłą; dziś Półtawska jest ikoną polskich pro-liferów.

Obozowe przeżycia pozostawiły też uszczerbek na zdrowiu psychicznymi Półtawskiej. Tomasz Krzyżak przywołuje kilka przykładów „KZ-syndromu” (Konzentrationslager syndrom), czyli irracjonalnego lęku, który towarzyszył kobiecie np. gdy słyszała język niemiecki; nie mogła też schodzić do klubu dla pacjentów urządzonego w podziemiach klinki uniwersyteckiej w Krakowie, bo pomalowano go „nowocześnie, dwukolorowo, w regularne pasy szaro-niebieskie”, co – w nadwrażliwej pamięci – przywoływało obozowe pasiaki.

Co ciekawe, Wanda Półtawska nie powiedziała o swojej przeszłości w Ravensbrück ks. Wojtyle. Wyjawił to, tuż po nominacji biskupiej przyjaciela rodziny, mąż Wandy Półtawskiej – Andrzej. „A to za mnie” – miał zareagować wówczas bp Wojtyła, który po tej informacji zmienił swój stosunek do Półtawskiej. Ona sama napisze o tym: „nawiązał się taki kontakt, w którym czuło się troskę o człowieka – indywidualną”.

Najlepiej chyba widać tę troskę, gdy bp Wojtyła, w czasie pierwszej sesji Soboru Watykańskiego II, dostaje list od Wandy Półtawskiej z informacją, że zdiagnozowano u niej najprawdopodobniej nowotwór. Zachęca ją do walki o życie a sam –  w tajemnicy przed zainteresowaną – prosi o „interwencję” o. Pio. Półtawska przez kilka lat nie mogła przyznać, że doświadczyła uzdrowienia za modlitewnym wstawiennictwem kapucyna. Dopiero po spotkaniu z nim nabrała takiej pewności. A właściwie o. Pio stał się jej „prywatnym świętym”, o którego beatyfikację i kanonizację naciskała u Jana Pawła II. Skutecznie.

Półtawska jest bezkompromisowa w sądach, chociaż zdarza jej się mylić, czego nie omieszkał wytknąć autor „Biografii z charakterem”. „Mentorski ton Półtawskiej denerwuje, drażni, czasem wręcz odpycha. A jednak ludzie za nią idą…” – napisze Krzyżak. Może dlatego, że należy do ginącego gatunku, który nazywa się autorytetami?

***

Tomasz Krzyżak napisał biografię Wandy Półtawskiej bez jej udziału – nie zgodziła się opowiadać o swoim życiu – w zasadzie spotkali się raz w mieszkaniu Półtawskich przy Brackiej w Krakowie i fragmenty tej rozmowy można przeczytać w książce. Zdaje się, że podstawowym źródłem tej biografii i najobficiej cytowanym są „Beskidzkie rekolekcje”, czyli wieloletnia osobista korespondencja Wandy Półtawskiej z jej kierownikiem duchowym – księdzem Karolem Wojtyłą.

Tomasz Krzyżak podejmuje próbę prowadzenia kilku dziennikarskich śledztw – próbuje ustalić m.in. w którym domu w Lublinie mieszkała Wanda Wojtasikówna przed wojną, w którym roku po raz pierwszy spotkała ks. Karola Wojtyłę i gdzie znajduje się domek nad Wisłokiem, do którego Półtawscy zapraszali Wojtyłę na bieszczadzkie urlopy.

Skoro świat cierpi na brak autorytetów, to tym bardziej trzeba ich poszukiwać, o nich pisać i o nich czytać. A później żyć, jak one.