„Wystawa ukazuje dzieje kultu Matki Bożej jako Królowej, starania o koronację i osoby w nią zaangażowane, przebieg i następstwa uroczystości, wreszcie fundacje artystyczne dokonane przy tej okazji – poinformował o. Stanisław Rudziński, kustosz zbiorów wotywnych Jasnej Góry. – Takimi dwoma bardzo ważnymi eksponatami są kopia obrazu Józefa Chełmońskiego, przedstawiającego wizerunek Matki Bożej ozdobiony koronami papieża Klemensa XI, i drugi ważny obiekt związany z tym papieżem: przekazane polskiej królowej Marii Józefie relikwie Krzyża Świętego. Maria Józefa poleciła wykonać w Wiedniu bardzo kosztowny relikwiarz na tę cenną relikwię i ten relikwiarz po konserwacji jest też wyeksponowany” – powiedział o. Rudziński.

Wystawa upamiętnia ważne wydarzenie w dziejach polskiego Kościoła, ale też jeden z najbardziej wymownych epizodów w polskiej historii. 8 września 1717 r., za zgodą papieża Klemensa XI, dokonano koronacji obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który od 1382 r. otoczony był czcią na Jasnej Górze w Częstochowie, gdzie znajdował się pod opieką paulinów. Obraz, według tradycji uważany za dzieło św. Łukasza Ewangelisty namalowane  na desce ze stołu Świętej Rodziny z Nazaretu, w rzeczywistości powstał w XIII w. na terenie Bizancjum, a następnie, po częściowym zniszczeniu, został odtworzony w XIV w. we Włoszech na dawnej desce.

W Polsce obraz otaczany był ogromną czcią, a w XVII w. zyskał szczególną rangę, gdyż ze wstawiennictwem Matki Boskiej z Jasnej Góry łączono korzystny dla Polaków przełom w wojnie ze Szwedami w 1655 r. 1 kwietnia 1656 r. we Lwowie król Polski Jan II Kazimierz oficjalnie uznał Matkę Boską za Królową Korony Polskiej oraz powierzył Jej państwo i naród.

W początkach XVIII w., w czasie poważnego kryzysu politycznego, uzyskano zgodę papieża na koronację wizerunku. Wielka uroczystość, na którą przybyło około 150.000 pielgrzymów, była pierwszą tego rodzaju w Europie poza Włochami. Korony wykonał w Rzymie złotnik Giovanni Giardini, a fundatorem była Kapituła św. Piotra, dysponująca przeznaczonym na ten cel legatem księcia Sforza (niestety, korony te skradziono w 1909 r. – rok później miała miejsce ponowna koronacja).

Wystawa pokazuje dzieje kultu Matki Boskiej jako królowej, starania o koronacje i osoby w nią zaangażowane, przebieg i następstwa uroczystości, wreszcie fundacje artystyczne dokonane przy tej okazji. Zobaczymy także m.in. wykonany w Wiedniu w 1703 r. relikwiarz Krzyża Świętego. Pochodzi z daru polskiej królowej Marii Józefy, żony Augusta III, i przekazany został na Jasną Górę w 1744 r. Ofiarodawcą relikwii był papież Klemens XI, za którego zgodą dokonano koronacji w 1717 r. Relikwiarz został z okazji jubileuszu poddany gruntownej konserwacji.