W Krakowie zebranych powitał kard. Stanisław Dziwisz. W swoim wystąpienia podkreślił, że Europa stoi obecnie przed ważnym pytaniem o relacje podstawowych wartości europejskich z islamem i kulturą muzułmańską. Dodał, że poważnym problemem staje się brak odwagi Europejczyków w powrocie do swoich korzeni oraz destruktywne oddziaływanie niektórych środowisk przeciwnych chrześcijaństwu.

„Receptą na te słabości i choroby musi być odkrycie wartości duchowych, przyznanie człowiekowi i jego godności pierwszeństwa przed ekonomią oraz docenienie na powrót wartości religijnych, także w życiu społecznym” – mówił kard. Dziwisz.

Do uczestników konferencji zwrócił się za pośrednictwem nagrania także Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claud Juncker, który stwierdził, że we wszystkim co czyni Unia Europejska powinny występować podstawowe prawa i wartości, zwłaszcza w realizowaniu społecznej sprawiedliwości.

Z kolei Honorowy Prezydent Fundacji Roberta Schumana w Luksemburgu, jednego z organizatorów spotkania, Horst Langes uznał, że kryzys imigracyjny w Europie stanowi punkt zwrotny w definiowaniu europejskiego pojęcia zjednoczenia dla człowieka w potrzebie. „Musimy mieć odwagę by to uczynić – zwłaszcza my, chrześcijanie!” – zachęcał zgromadzonych.

Zapytany o świadomość własnej tożsamości mieszkańców Starego Kontynentu eurodeputowany Jan Olbrycht podkreślił, że jest to problem złożony i w przeważającej części wynika on z wewnętrznej walki w Europie, bowiem do dłuższego czasu to wiele środowisk europejskich podważa system wartości oparty na chrześcijaństwie.

„Paradoks polega na tym, że z jednej strony Europejczycy podważają czy też nie dbają o swoją własną tożsamość, a z drugiej strony mamy napływ kultur, które idą z bardzo silną tożsamością. To zetknięcie się jest dramatycznie trudne, bo sami osłabiamy naszą tożsamość, a chcemy być poważnie traktowani przez inne kultury” – powiedział Olbrycht w rozmowie z KAI.

W trakcie konferencji prelekcję wygłosił także dr Rafał Trzaskowski, Sekretarz Stanu ds. Europejskich w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP, który zwrócił uwagę, że od czasu do czasu konieczne jest zatrzymanie się między dyrektywami i wytycznymi i popatrzenie na rzeczywiste powody podejmowania wysiłków integracji europejskiej. Trzaskowski zgodził się ze słowami papieża Franciszka, że obecny kryzys jest sprawdzianem człowieczeństwa w państwach członkowskich.

Wielką wagę godności człowieka podkreślił prof. Andrzej Zoll, który wskazał, że ten przymiot człowieczeństwa wynika ze stworzenia ludzi przez Boga. „W rozumieniu zgodnym z doktryną chrześcijańską godność człowieka stoi ponad prawem i przed prawem stanowionym. Staje się więc wzorem dla oceny stanowionego prawa i kryterium eliminacji z porządku prawnego rozwiązań naruszających wolność człowieka” – powiedział.

Wskazał, że godność człowieka występuje we wszystkich aktach o randze konstytucyjnej, obowiązujących w państwach członkowskich, jednak różni się stosowanymi definicjami. Podając za przykład Belgię przestrzegł, że brak jednolitości w tym temacie pozwala niektórym na przyjęcie tezy, że „nie każde życie ludzkie jest warte życia”.

Przewodniczący konferencji, bp Tadeusz Pieronek, podkreślił, że ważne jest przypominanie tego typu spotkaniami o prawdziwych definicjach pojęć godności, wolności i praw człowieka i przestrzegł przed lekceważeniem ich aktualności i wagi. „Ludzie w świecie, a także w Europie i w Polsce odcinają się od swoich korzeni i od tego, co jest podstawą absolutną buty ludzkiego i jego piękna” – ocenił.

W ramach obrad nie zabrakło także rozmów i dyskusji o kwestiach związanych z kryzysem imigracyjnym. Kard. Stanisław Dziwisz zauważył, że bardzo istotnym elementem rozważań w tym temacie jest pytanie o relacje wartości europejskich z islamem i kulturą muzułmańską.

W rozmowie z KAI podkreślił, że bardzo ważna jest na chwilę obecną pomoc każdemu z tych ludzi, będących w potrzebie. „Przyjmujemy człowieka, który potrzebuje, który puka do drzwi, który cierpi. Ale musimy to robić z wielką odpowiedzialnością. Ale to jest rozwiązanie tylko czasowe. Trzeba także szukać rozwiązań tam na miejscu. Tam musi być pokój, by Ci ludzie wrócili do siebie, do swoich domów, do swoich przekonań religijnych i kulturalnych” – zauważył.

W podobnym tonie wypowiedział się Jan Olbrycht, który także wskazał na konieczność natychmiastowej pomocy osobom, które już znalazły się w Europie, oraz wypracowania z biegiem czasu odpowiednich mechanizmów do okazywania tego wsparcia, w tym rozróżniania uchodźców od imigrantów zarobkowych.

„Trzecią niezmiernie istotną kwestią jest rozwiązanie sytuacji konfliktu wojennego w Afryce Północnej. Jak wspomagać państwa, będące w najbliższym sąsiedztwie. Jak kontynuować program pomocy obozom w Libanie, Turcji czy w Jordanii. Bo wszyscy wiemy doskonale, że kluczowe jest, by uchodźcy zostali blisko domu, aby w momencie zakończenia wojny mogli wrócić do siebie” – powiedział.

W temacie imigrantów zabrał głos również dr Rafał Trzaskowski, Sekretarz Stanu ds. Europejskich w Ministerstwie Spraw Zagranicznych RP, który wyraził radość, że w ostatnich dniach widać wreszcie wolę zaangażowania się Unii Europejskiej w najbliższe sąsiedztwo – po to, by stabilizować te kraje, w których dzieje się źle. Podziękował także w imieniu polskiego rządu Episkopatowi Polski za jednoznaczne stanowisko w kwestii uchodźców, które bardzo uspokoiło debatę polityczną.

Bp Tadeusz Pieronek wskazał, że w kwestiach uchodźców trzeba się kierować miłością do człowieka, kimkolwiek by on nie był. Stwierdził, że jest niezmiernie ważne okazanie zrozumienia i mądrego wsparcia. „Ta sytuacja obnaża prawdziwość naszego chrześcijaństwa. Bo nie możemy się wypierać, że trzeba komuś pomóc, z takich czy innych względów” – ocenił jednoznacznie.

W ramach podsumowania prac w grupach roboczych stwierdzono, że godność człowieka musi być rozumiana wielowątkowo. Stwierdzono, że podstawą godności człowieka jest natura, a nie jego cechy. Wskazano, że godność należy wyjątkowo rozważać kontekście relacji bliźni-bliźni.

Dowiedziono, że Europejczycy muszą być miłosierni wobec potrzebujących, ale muszą też umieć pokazać, że zależy im na szanowaniu ich wartości i reguł. Podkreślono, że człowiek nie jest tylko wolny od czegoś, ale także do czegoś, w tzw. wolności pozytywnej, np. miłości bliźniego, bycia solidarnym i wykazywania braterstwa. W kontekście praw człowieka zgodzono się, że wywodzić je trzeba z godności człowieka – problematyczne stało się jednak znaczenie konceptu osoby ludzkiej. Stwierdzono, że człowiek rodzi się dla wspólnot i dlatego ich podtrzymywanie w odpowiednim duchu rozwoju jest tak niezbędne.

Kończąc konferencję ks. prof. Wojciech Zyzak, rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, podkreślił, że Europa zbudowana jest na rzymskim Kapitolu, greckim Akropolu i wzgórzu Golgoty, które przez wieki były harmonijnie łączone. „W pełni zabezpieczyć godność człowieka mogą jedynie wszystkie szanujące prawdę o człowieku prawa – czyli prawa wolnościowe, społeczne i solidarnościowe. Podkreślenie integralności praw człowieka jest dzisiaj bardzo ważne ze względu na skłonności zawężania ich tylko do praw wolnościowych” – podsumował.

Konferencja „Godność – wolność – prawa człowieka” odbywała się w Krakowie-Modlnicy w dniach 25-26 września. Zgromadzeni uczestniczyli w licznych prelekcjach, spotkaniach roboczych, a także dyskusjach panelowych z zakresu przewodniego hasła spotkania.

Wydarzenie zostało zorganizowane przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Fundację im. Roberta Schumana w Luksemburgu, Fundację Konrada Adenauera, Europejską Partię Ludową, Grupę EPL, Komisję Konferencji Biskupów Unii Europejskiej oraz Wydawnictwo „Wokół nas”.