Powołanie, które dojrzewa w takich okolicznościach, nabiera nowej wartości i znaczenia. Wobec szerzącego się zła i okropności wojny sens kapłaństwa i jego misja w świecie stawały się dla mnie nadzwyczaj przejrzyste i czytelne. Na skutek wybuchu wojny zostałem oderwany od studiów i od środowiska uniwersyteckiego. Straciłem w tym czasie mojego Ojca, ostatniego człowieka z mojej najbliższej rodziny. Wszystko to stanowiło także w znaczeniu obiektywnym jakiś proces odrywania od poprzednich własnych zamierzeń, poniekąd wyrywania z gleby, na której dotychczas rosło moje człowieczeństwo.

Jan Paweł II, Dar i Tajemnica, Kraków 1996

W sierpniu 1958 roku ksiądz Karol Wojtyła otrzymał informację, iż mianowany został biskupem pomocniczym w Krakowie, a tym samym najmłodszym członkiem Episkopatu Polski. 18 stycznia 1964 roku biskup Wojtyła otrzymał nominację na arcybiskupa metropolitę krakowskiego. Uroczysty ingres miał miejsce 8 marca 1964 roku. W maju 1967 roku papież Paweł VI ogłosił nominację 27 nowych kardynałów, w tym arcybiskupa Karola Wojtyły.  Jako hierarcha kościelny z poświeceniem realizował obowiązki duszpasterskie: wizytacje parafii, udzielanie sakramentów  bierzmowania, święcenie księży i święcenie kościołów, przyjmowanie delegacji, organizowanie uroczystości religijno-patriotycznych. Bardzo wiele uwagi poświęcił także zabiegom mającym na celu doprowadzenie do wybudowania pierwszego kościoła w podkrakowskiej Nowej Hucie. Równocześnie z posługą duszpasterską ksiądz Karol Wojtyła kontynuował pracę naukową. 14 czerwca 1948 roku obronił na rzymskim Angelicum pracę doktorską, a 3 grudnia 1953 roku pracę habilitacyjną na wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W roku 1953 został wykładowcą teologii moralnej i etyki społecznej w krakowskim Seminarium Duchownym, a w następnym roku rozpoczął pracę na Wydziale Filozoficznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego jako kierownik Katedry i Zakładu Etyki. Jako wykładowca pracował do roku 1978.